Matların En Önemli Özelliği: R Değeri

Mat, çadır içi ve dışında kullanılabilen, zemin ile insan bedeni arasında izolasyon sağlayarak zeminden gelen soğuk ısıyı kesmeyi amaçlayan ekipmandır. Mat, dağcılıkta kamp yerinde rahat bir yaşam alanı yaratmak ve özellikle de rahat bir uyku için en önemli temel kamp malzemelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Dağcılık ve kamp faaliyetleri sırasında rahat ve konforlu bir uyku geçirmek, faaliyetin kalan kısmının dinç ve dinamik şekilde sürdürülebilmesini sağlar. Uykusuz ve konforsuz geçen bir gecenin ardından, kamp faaliyetinin verimli bir şekilde geçmesi maalesef mümkün değildir. Bundan dolayı faaliyetinizin türüne göre uygun mat seçimi çok önemlidir.

Mat seçerken matların özellikleri arasında en çok dikkat edilmesi gereken hususlardan biri matın R değeridir. R (resistance) değeri, ısı direnci ya da termal direnç olarak bilinen teknik bir terimdir. Bu direnç ne kadar yüksek ise, matın alt yüzeyinden üst yüzeyine ya da üstten alta ısı iletimi bir o kadar az olur. Yani kısaca R değeri ne kadar yüksek ise, matın ısı geçirgenliği bir o kadar azdır. Aslında R değeri sadece matlarda kullanılan bir özellik değildir. Isı geçirgenliğinin önemli olduğu, kapı, pencere, cam elyafı vb. bir çok maddenin ısı geçirgenliğini test etmek için kullanılan bir değerdir.

R değeri ne kadar yüksek olursa, matın ısı direnci de yüksek olacak dolayısıyla ısı geçirgenliği minimum düzeye inecektir. Böylece daha konforlu ve üşümeden gecenizi geçirmenizi daha iyi sağlayabilecektir.

R Değeri Nasıl Hesaplanır?

Matların R değerinin hesaplanmasında dünya çapında kabul görmüş standart bir ölçüm yöntemi henüz yoktur. Her firma kendi mühendislerinin çalışmalarına göre bir R değeri hesaplama çalışması yapmaktadır. R değeri hesaplanırken mat 4 °C derece sabit sıcaklığa sahip bir odaya konur. Daha sonra mat iki metal levha arasına yerleştirilir. Matın altındaki levhanın ısısı elektrik akımıyla sabit tutulur. Matın üzerinde yer alan metal levhanın da sıcaklığı elektrik akımıyla sabit tutulmaya çalışılır. Bu arada levhanın sıcaklığını sabit tutmak için harcanan elektrik akımı hesaplanır bu şekilde R ısı direnci değeri ortaya çıkartılır. Çoğu firma ise bu şekilde bilimsel bir ar-ge çalışması yapmak yerine ortalama bir R değeri belirleyerek ürünlerini pazarlamaktadır. R-değeri hesaplamasında dünya üzerine uygulanan yöntemler farklılık gösterse de, karlı bir arazide, rüzgar, tipi, nem oranı, havanın basıncı, sıcaklığı gibi bir çok faktör R-değerini etkileyebilmektedir. Laboratuvar şartlarında her ne kadar bu tür dış faktörler sabit tutulmaya çalışılsa da, gerçek doğada sıcaklık ve konforunuzu etkileyen çok farklı etkenin olduğu unutulmamalıdır.

R değeri 0 (sıfır) ile 11 (onbir) arasında bir değer alır. Matın R değeri sıfıra yaklaştıkça ısı direnci azalırken, R değeri 11’e yaklaştıkça ısı direnci artar. Bunun için mat seçerken R değeri yüksek olan matları seçmek, daha az üşümenizi sağlayabilir.

Hangi R Değeri?

Ağır kış ve yüksek irtifa kampları için R değeri: 5 ve üstü,
Üç mevsim (ilkbahar, serin yaz, sonbahar) kampları için R değeri 2 ve 5 arası,
Sıcak yaz kampları için R değeri 2 ve altı uygundur.

Kadın ve erkekler arasında fizyolojik farklılıklardan dolayı ısı dirençleri konusunda belirgin farklılıklar olabilmektedir. Bundan dolayı kadın doğaseverlerin daha yüksek R değerli mat seçmeleri kendileri için daha uygun olabilir. Aynı şekilde kan değerleri (hemoglobin) düşük olan kişilerin konforlu bir kış uykusu için yüksek R değerli mat seçmeleri uygun olur. Piyasada temel olarak poliüretan malzemelerden üretilen köpük (dolgu) matlar ve şişirilebilir özellikteki matlar olmak üzere iki tip mat vardır. Şişirilebilen matlar da kendi kendine şişen (self-inflated) ve pompa yardımı ile şişirilen (inflatable) matlar olmak üzere iki alt tipi vardır. Köpük matların (pilates matları dahil) R izolasyon değeri ortalama 1-3 arasıyken, şişme matların modeline göre bu değer 10’a kadar çıkabilmektedir. Köpük matlarda izolasyonu arttırmaya yönelik olarak yumurta kolisine benzer odacıklı yapı ya da yansıtıcı alüminyum yüzey kullanımı başlıca yöntemlerden bazılarıdır. Yansıtıcı yüzeyli köpük matlar insan vücudundan yansıyan sıcak havanın alüminyum yansıtıcı yüzeye çarparak tekrar geri vücuda yansıtılmasını amaçlamaktadır. Şişme matlar içindeki havalar bal peteği biçimli küçük odacıklara hapsedilerek statik hava ortamı yaratılmaya çalışılır. Bu şekilde ısı izolasyonu arttırılmaya çalışılır. Düşük kalitedeki şişme matlar deniz yatağına benzer ve odacıklardan oluşmaz. İçerideki hava sürekli yer değiştirdiği için kalitesiz şişme matların ısı yalıtımları çok düşüktür.

Köpük (Dolgu) Mat

Şişme Mat

Kullanım Tiplerine Göre Matların R Değerleri

Sıcak Yaz Kampı

Decathlon – M100 (R-değeri 1.5)
Evolite – Xlite Foam (R-değeri 1.4)
Makalu – Askeri Mat (R-değeri 1.3)
FreeCamp – Muscle (R-değeri 1.2)
Grivel – Acess (R-değeri 1.2)

Serin İlkbahar, Sonbahar Kampı

Sea to Summit – Comfort Light SI (R-değeri 2.7)
Therm-a-Rest – Z Lite (R-değeri 2.6)
Therm-a-Rest – RidgeRest (R-değeri 2.8)
Fjallraven – Ground Sheet 14mm (R-değeri 3.5)
Decathlon – Forclaz AG500 (R-değeri 2.5)

Soğuk Kış ve Yüksek İrtifa Kampı

Sea to Summit – Comfort Deluxe (R-değeri 5.0)
Therm-a-Rest- Neoair xTherm (R-değeri 5.7)
Exped – Downmat XP 9 (R-değeri 8.0)
Rei – Trekker (R-değeri 5.6)
Rei – Flash All-Season (R-değeri 5.2)

Mat Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Mat seçerken faaliyetinizin türüne göre R değerine dikkat edilmelidir.
Kış ve karlı bölgelerde kamp için yüksek R değerli mat tercih edilmelidir.
Yaz kampı için, yüksek R değerli mata fazladan yatırım yapmak gereksizdir.
Köpük matların şişme matlara göre kullanım kolaylığı olduğu ve daha sağlam olduğu unutulmamalıdır.
Mat üzerinde uyurken, yan yatmak ile, sırt üstü yatarak vücudun tamamının mata temas ederek yatmak arasında izolasyon farkı olduğu unutulmamalıdır.
Matların R değerleri toplanabilir. Yani R ısı izolasyon değerini yükseltmek için ikinci bir mat kullanılabilir.
İki tane 1.4 R değerine sahip köpük mat üst üste konarak, ısı izolasyon değeri 2.8’e çıkartılabilir.
Kadın kullanıcılar ve kan değerleri düşük olanlar daha yüksek R değerli mat tercih edebilirler.

Herkese keyifli kamplar dilerim.

Erdi YILMAZ

Blog Yazısı

Yazı Başlığı

Matların En Önemli Özelliği: R Değeri

Açıklama

Mat, çadır içi ve dışında kullanılabilen, zemin ile insan bedeni arasında izolasyon sağlayarak zeminden gelen soğuk ısıyı kesmeyi amaçlayan ekipmandır. Mat, dağcılıkta kamp yerinde rahat bir yaşam alanı yaratmak ve özellikle de rahat bir uyku için en önemli temel kamp malzemelerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Yazar

Erdi YILMAZ

Yayınlayan

www.erdiyilmaz.com

Yayın Logosu

Bu içeriği paylaş!

best mattress, best sleeping pads, Closed-cell Foam, dolgu mat, dolgu matlar, ekonomik matlar, en iyi mat, en iyi matlar 2019, eniyi matlar, exped, inflatable mattress, iyi mat, izolasyon katsayısı, kış matı, kış matları, köpük mat, köpük matlar, köpük mü şişme mat mı, mat, mat çeşitleri, mat fiyatları, mat kullanımı, mat modelleri, mat nedir?, mat r değeri, mat seçerken dikkat edilecek hususlar, mat seçimi, mat türleri, mat ücretleri, matlar, mattress, mattress r value, r değeri karşılaştırma, r değeri nedir, r value, r value chart, rei, self-inflated, şişirilebilir mat, şişme mat, sleeping pad, Sleeping Pad R Values, therm-a-rest, therm-a-rest mat, therm-a-rest mattress, thermarest, thermarest mat, thermaret mattress, ucuz matlar

Erdi Yılmaz

THE EXPERIENCED ACADEMICMOUNTAINEERPHOTOGRAPHER